Surveillancekapitalisme 5 | De maatschappij gehackt?

In het verleden is er vaak geprobeerd om mensen te beïnvloeden om op die manier macht te krijgen over de bevolking.

Vraag naar voorbeelden.

Terugkijkend naar de vorige lessen; hoe zou je met de huidige technologie het gedrag en gedachten of beslissingen kunnen beïnvloeden van ‘het volk’?

In deze les gaan we kijken hoe dat in de praktijk nu al gebeurt.

Gehackt (5 min.)
We hebben in de vorige lessen gezien dat databedrijven profielen maken van personen. Ze vullen die profielen met allerlei eigenschappen. Die data wordt gebruikt om mensen te beïnvloeden. Dat kan door bijvoorbeeld advertenties te sturen die bij jouw profiel passen. In het ergste geval staat in het profiel niet alleen hoe je heet, waar je woont en wat voor spullen je koopt, maar ook wat voor mens je bent. Ben je introvert of extravert? Ben je snel bang of goedgelovig? Post je meer droevige berichten of juist gelukkige? Welke politieke thema’s hebben je aandacht?

Stel nou dat niet een commercieel bedrijf geïnteresseerd is om iets aan jou te verkopen, maar dat het een politieke partij is die probeert jou te overtuigen op hun te stemmen? Of wil dat je niet gaat stemmen?

Opdracht in groepjes (25 min.)
Maak groepjes en analyseer het volgende fragment over de werking van Cambridge Analytica. Beantwoord de onderstaande vragen.

• Terzake over Cambridge Analytica
• Het grootste datalek van Facebook voor mummies – vrt.be 

Cambridge Analytica gebruikte data die ze kochten van Facebook. Wat wisten zij over mensen in America naar aanleiding van de data? Wat konden zij op basis van de profielen doen tijdens de verkiezingscampagne?

Koppel terug met elkaar. Laat studenten aan elkaar uitleggen wat er is gebeurd en vul waar nodig aan.

De oplossing (20 min.)
Discussie; Waarom is dit gevaarlijk voor de democratie?

Deze mechanismen werken als een ketting. Als je een schakel kunt weghalen, breekt de ketting. Bedenk in groepen per onderdeel van het mechanisme tips over wat je zelf zou kunnen doen. Maak een overzicht van deze tips en deel met de klas.

• Priming “de illusie van eigen wil”
• Het vergaren van data “Bonus”
• Het verwerken van big data “Jouw profiel/Hoe werken algoritmen”
• De invloed van nepnieuws “Nepnieuws”

Tip voor je online les:
Laat studenten de opgedane tips delen in een Padlet (mogelijk zonder student account) of op Miro (student account nodig).

Verdiepende opdracht
Kijk de documentaire: ‘the social dilemma’ op Netflix of kijk Zondag met Lubach 18 oktober 2020 ‘De online fabeltjesfuik’

Bespreek de volgende vragen:

• Herken je dat algoritmen jou dingen aanbieden waardoor je blijft kijken naar social media?
• Kun je voorbeelden noemen?
• Zou je kunnen zeggen dat je zelf in een klikbubbel zit?
• Kun je jouw eigen klikbubbel beschrijven?
• Welke eigenschappen heeft jouw eigen klikbubbel? Wat voor type sprekers, welke onderwerpen, welke politieke voorkeur, etc.

Tip voor je online les:
Laat studenten een visuele weergave maken van hun klikbubbel. Dit kan als moodbord, als tekening die gefotografeerd of online gemaakt wordt, of als word/powerpoint sheet waar studenten afbeeldingen en steekwoorden plakken.

Bespreek een aantal voorbeelden.

– Schrijf een reflectieverslag of maak hierover een vlog.

– Wat was je grootste AHA-moment of het meest duidelijke inzicht? Beschrijf dit inzicht.

– Leg in eigen woorden uit wat de samenhang is tussen de verschillende lessen:

• Priming “de illusie van eigen wil”
• Het vergaren van data “Bonus”
• Het verwerken van big data “Jouw profiel/Hoe werken algoritmen”
• De invloed van nepnieuws “Nepnieuws”

Bespreek ook de volgende vragen:

1. Wat zou je met de kennis van nu anders doen?
2. Welke kennis zou je met vrienden en familie willen delen en waarom?
3. Wat heb je geleerd?
4. Wat was nieuw?
5. Welke tip heb jij voor de omgang met data of social media?