Terug

Cyberpesten

Onderwerp

Omgaan met (sociale) media.

Competentie

Reflecteren op mediagebruik.

Benodigdheden

Mentimeter

In te zetten bij

Burgerschap | Mediawijsheid | SLB

Lesdoelen

  • De student kan aan het einde van de les uitleggen wat de verschillen zijn tussen offline en online gedrag;
  • De student kan aan het einde van de les uitleggen wat de self-presentation-bias is;
  • De student kan aan het einde van de les uitleggen wat de commitment & consistency theorie inhoudt.

Te leveren producten

Niet van toepassing.

Beginsituatie

De studenten weten wat er verstaan wordt onder pesten en cyberpesten, maar zien eigen gedrag of dat van naasten niet snel als negatief gedrag.

Vooruitkijken - 20 min.

Open de les met de vraag: “Wat is cyberpesten?”

Daarna laat je studenten met behulp van de edutool Mentimeter op zes vragen reageren. De studenten geven aan wanneer er in het voorbeeld sprake is van cyberpesten. De studenten kunnen deze voorbeelden beantwoorden met: ‘ja’, ‘nee’ of ‘ik twijfel’.

Onderstaande voorbeelden zijn bewust zodanig geformuleerd dat niet de volledige situatie bekend is. De voorbeelden kunnen daarmee een startpunt zijn voor een discussie of groepsgesprek:

  1. Iemands foto photoshoppen tot een heel lelijk exemplaar en deze posten op jouw profiel;
  2. De naaktfoto van je vriend(in) doorsturen naar een vriend;
  3. Bewust contactgegevens van iemand anders online plaatsen;
  4. Zonder toestemming een telefoonnummer van een vriend(in) online plaatsen;
  5. In een videogesprek het beeld zonder toestemming opnemen;
  6. Online je als iemand anders voordoen.

De uitslag bespreek je met de klas. Wanneer is iets cyberpesten? Waarom is de grens van toelaatbaar gedrag niet voor iedereen gelijk?

Om cyberpesten en gedrag online beter te begrijpen, kijken we naar verschillende theorieën over gedrag.

Het principe commitment & consistency, ooit op papier gezet door de Amerikaanse Cialdini, is een theorie die ingaat op het bewust en onbewust handelen. Cialdini geeft aan dat gedrag mede wordt bepaald door wat we zeggen, omdat we in onze snel veranderende samenleving geen tijd, energie en capaciteit hebben om alle indrukken bewust te verwerken. In Jip-en-Janneketaal: wie A zegt, zal op een later tijdstip ook handelen naar A.

In offline onderzoek wordt in experimenten vaak gebruik gemaakt van face-to-face contact of telefooncontact, waarbij respondenten relatief snel moeten handelen. Online is het lastig om snel handelen af te dwingen. Gedrag gaat via de muis of touchscreen en de urgentie om snel ergens op te klikken ontbreekt. Denktijd over dus. Als er denktijd over zou zijn, wat zou dit dan moeten doen met de inhoud en de kwaliteit van berichten? Klopt dat? Zie jij dit ook terug in reacties die je online tegenkomt?

We kijken naar Mischa Coster. Studenten krijgen een vel en beantwoorden eerst individueel op de vraag ‘geef een voorbeeld van de self-presentation-bias’. Nadat iedereen dat heeft beantwoord, overleggen de studenten in groepsverband en komen ze tot een gezamenlijk antwoord.

Wat Mischa Coster zegt:

  • Gedrag online en offline is juist hetzelfde;
  • Persoonlijkheidskenmerken zijn hetzelfde;
  • De manier van communiceren is online anders dan offline. We presenteren ons positiever, omdat we onszelf online kunnen verrijken met extra informatie (foto’s, hashtags, emoticons);
  • Ons geluk wordt grotendeels gebaseerd op onze omgeving: sociale vergelijking is online veel sterker.

Uitvoering - 30 min.

Terugkijken - 10 min.

Info leermiddel

Mensen laten online gedrag zien dat offline vaak niet waarneembaar is. Hoe komt het dat mensen zich online anders gedragen?

Publicatiedatum

14 december 2018

Laatst bijgewerkt

22 september 2025

Type

Niveau

Thema

Tijdsduur

Burgerschap

Dit is open leermateriaal van het Practoraat Mediawijsheid en vallen onder de licentie Creative Commons CC BY-NC-SA 4.0

Info leermateriaal

Mensen laten online gedrag zien dat offline vaak niet waarneembaar is. Hoe komt het dat mensen zich online anders gedragen?

Publicatiedatum

14 december 2018

Laatst bijgewerkt

22 september 2025

Type

Niveau

Thema

Tijdsduur

Burgerschap

Dit is open leermateriaal van het Practoraat Mediawijsheid & Burgerschap en Expertisepunt Burgerschap en valt onder de licentie Creative Commons BY-NC-SA 4.0

Gerelateerd materiaal:

Lessen

Effect negatieve reacties

Elke dag verschijnen er honderden negatieve online berichten. Berichten die andere mensen kunnen kwetsen of pesten. Wat is het effect van een negatief bericht?

Lessen

Online (on)wenselijk gedrag

Een open gesprek over wat wenselijk en onwenselijk gedrag is op het internet, waarbij online pesten aan bod komt.

Lessen

Omgaan met negatief online effect

Door het internet hebben jongeren gemakkelijk contact. Vaak is dit leuk maar helaas niet altijd. Cyberpesten, identiteitsfraude en sexting zijn mogelijke gevolgen.